|
775 Lat temu (1243 r.) papież Innocenty IV podzielił tereny między Wisłą a Niemnem na cztery diecezje. Pierwszym biskupem został w 1250 r. Anzelm. Wszystkie cztery diecezje były podporządkowane nowej metropolii Prus, Inflant i Estonii, co potwierdził papież Aleksander IV bullą „Cum universis” z 31 marca 1255 r.
|
|
545 Lat temu (19 lutego 1473 r.) urodził się w Toruniu Mikołaj Kopernik (zmarł 21 maja 1543 r. we Fromborku).
|
|
475 Lat temu zmarł 21 maja 1543 r. we Fromborku, kanonik warmiński, wybitny astronom, prawnik, ekonomista i lekarz Mikołaj Kopernik autor dzieła „De revolutionibus orbium coelestium” (O obrotach sfer niebieskich), którym dokonał przełomu podważając panujące w średniowiecznej nauce poglądy. Wywołał jedną z najważniejszych rewolucji naukowych od czasów starożytnych, nazywaną przewrotem kopernikańskim.
|
|
475 Lat temu (1543 r.) Pawłowi z Leca (Giżycko) książe Albrecht nadał 100 włók na założenie wsi Pozezdrze (niem. Possessern, od 1938 r. Grossgarten).
|
|
455 Lat temu starosta węgorzewski nadał Pawłowi Lisowi cztery włóki ziemi za założenie wsi Pawłowo.
|
|
430 Lat temu (27 marca 1588 r.) w Kutach koło Węgorzewa urodził się Celestyn Myślęta, był synem miejscowego pastora. Po studiach w Albertynie i za granicą został profesorem Uniwersytetu Albertyna w Królewcu. Zajmował się orientalistyką i teologią, znał osiem języków wschodnich i był autorem około 30 rozpraw teologicznych. Obierano go siedmiokrotnie rektorem Uniwersytetu w Królewcu. Zasłynął jako ostry polemista nie przebierający w słowach, uczestnik dysput religijnych.
|
|
410 Lat temu na skwerze przed Placem Wolności, a Bankiem PKO stał prawdopodobnie pierwszy drewniany kościółek w mieście, który spłonął podczas wielkiego pożaru miasta w 1608 r. Później już w nazwie pozostał Plac Klasztorny przed ostatnim ratuszem, a obecnie skrawek zieleni jeszcze….
|
|
410 Lat temu w Węgorzewie (1608 r.)spłonął pierwszy ratusz posiadający piękną wysoką wieżę z okrągłą kopułą i zegarem wieżowym. Zbudowany został w 1588 r. był okazały, dwupiętrowy, stał pośrodku Rynku przy wejściu były dwa kamienne lwy.
|
|
405 Lat temu 18 stycznia (1613 r.) w Braniewie zmarła Regina Protmann (ur. 1552 r.), założycielka Sióstr św. Katarzyny Dziewicy i Męczennicy. 13 czerwca 1999 roku matka Regina została beatyfikowana przez papieża Jana Pawła II. 28 czerwca 2000 uchwałą Rady Miasta Braniewo została ustanowiona patronką miasta.
|
|
390 Lat temu urodził się Zbigniew Morsztyn (ok. 1628 r.) jeden z najwybitniejszych poetów polskiego baroku, autor zbioru wierszy „Muza domowa”. Zamieszkał we wsi Stara Rudawka w gminie Ryn gdzie napisał „Pierś w ucisku” wiersze okolicznościowe pt. „Żywe wota…” poświecony Lehndorffom czy „Treny żałosne”.
|
|
390 Lat temu (1628 r.) elektor Jerzy Wilhelm nadał prawa miejskie dla osady Barciany (niem. Barten, lit. Bartėniai). Obecnie jest to wieś w powiecie kętrzyńskim.
|
|
380 Lat (19.01.1638 r.) temu odlany został największy dzwon w kościele p.w. Piotra i Pawła w Węgorzewie.
|
|
370 Lat (budowano je w latach 1647-1648) temu zakończono budowę organów 28-głosowych do kościoła parafialnego w Węgorzewie z wiatrownicami suwakowymi; szczytowym osiągnięciem w budownictwie organowym – dzieło Joachima Thiela. „Odznaczają się one miękkim, szlachetnym i pełnym charakterystycznego ciepła brzmieniem (…) dają najbardziej czysty, klarowny obraz muzyki polifonicznej”. Mistrzowie baroku chcąc nadać szlachetne i ciepłe brzmienie swoim instrumentom, kładli duży nacisk na „żywy” dźwięk, ale także na moment jego powstawania. Wykorzystywali w tym celu szmery (syk) spowodowany przez delikatne ząbkowanie rdzenia piszczałki, które przy rozpoczęciu gry dźwięk artykułują i przyczyniają się do jego ożywienia. O budowniczym wiadomo jedynie ze pochodził prawdopodobnie ze Śląska i zamieszkał w Kętrzynie. Po raz pierwszy gruntownego remontu dokonano po przeszło pięćdziesięciu latach w 1708 r. kolejni organmistrzowie nie wprowadzali żadnych zmian, a starali się tylko o należyte ich utrzymanie. W latach 1806-1807 podczas działań wojennych organy uległy poważnej dewastacji. Naprawą organów i uzupełnienia brakujących głosów podjął się Jan Scherweit, a nawet nieco rozbudował ok. 1820 r. Około 1850 r. wbudowano nowe klawiatury ponieważ stare, bardzo sfatygowane, nie nadawały się już do użytku. Poważniejszych prac dokonał na instrumencie w 1912 r. - Karol Nowak, organmistrz z Królewca. W latach 20-XX w. opiekował się organami J. Wittek z Elbląga. Po II Wojnie Światowej organy uległy poważnej dewastacji, sporą część odtworzono ponownie starając się rekonstrukcje prowadzić w kierunku przywrócenia im dawnej dyspozycji głosowej, a pod względem intonacji barokowego brzmienia.
|
|
360 Lat temu do Prus przybywają pierwsi arianie polscy. Poeta Zbigniew Morsztyn kupił dobra - Jagodny Młyn i Rudówkę.
|
|
350 Lat temu (29.03.1668 r.) w Kotle (starostwo piskie) odbył się II synod arian. Uczestniczyli w nim m.in. Samuel Przypokowski, Zbigniew Morsztyn, Tobiasz Arciszewski, Aleksander Konarski i Jan Trembecki. Omawiano ogólne położenie arian, radzono nad stałą groźbą ponownego wygnania.
|
|
330 Lat temu (23.10.1688 r.) zawarty został pierwszy kontrakt na budowę kościoła w Świętej Lipce. Stronami byli jezuici z Reszla oraz Jarzy Ertli, murarz z Wilna, który otrzymał wynagrodzenie po wykonaniu fundamentów. Budowa fundamentów zajęła pół roku.
|
|
325 Lat temu (1693 r.) zmarł Andrzej Wedecke urodzony w Węgorzewie w 1632 r. przez wiele lat był proboszczem w Giżycku. Zajmował się tłumaczeniem pieśni religijnych z polskiego na niemiecki i odwrotnie. Bardzo udane, wierne i wartościowe artystycznie były jego tłumaczenia psalmów i pieśni Jana Kochanowskiego.
|
|
325 Lat temu zakończono budowę kościoła w Świętej Lipce (1687-1693).
|
|
320 Lat temu w czerwcu (w 1698 r.) odbyło się w Puszczy Piskiej wielkie polowanie z udziałem monarchów – księcia Fryderyka III gospodarza polowania, oraz króla Polski August II. Polowanie trwało trzy dni, monarchowie strzelali do naganianej zwierzyny z altany zrobionej na rozłożystym dębie. W sumie strzelono 80 sztuk grubej zwierzyny…
|
|
310 Lat temu w Prusach Wschodnich zaczęły się szerzyć epidemie, które zdziesiątkowały ludność tej prowincji.
|
|
300 Lat temu (1718 r.) rada miejska Węgorzewa sprzedała ozdoby srebrny łańcuch, by za uzyskaną kwotę zakupić metalową sikawkę, „wynalazek” w owym czasie był nowością techniki przeciwpożarowej.
|
|
300 Lat temu zapadła decyzja o przydzieleniu dla miasta Węgorzewa stałego garnizonu, początkowo w sile czterech kompanii, potem dziesięciu kompanii tj. całego pułku kirasjerów Nr 9 Generała von Kattego. Ulokowano ich w domach mieszczan „od 9 do 11 kirasjerów wraz z żonami i dziećmi. Zajęli najlepsze pokoje, wyrzucając Węgorzewian zarówno z izb mieszkalnych, jak i przeznaczonych na uprawę rzemiosła…Zabrali wiadra, garnki, łyżki, obrusy, pościel…także łóżka, nie kłopocząc się, gdzie gospodarz złożył swą głowę (…) kobiety kirasjerów, spaliły mieszkańcom całe drewno i brały poza tym wszystko, co im się na podwórzu, w kuchni, czy w piwnicy podobało”. Wobec powszechnych skarg mieszczan na uciążliwość kwaterunku, Generał von Katte zlecił po 22 latach w 1740 r. budowę koszar.
|
|
290 Lat temu (1728 r.) na Uniwersytecie w Królewcu przy Wydziale Teologicznym powstaje Polskie Seminarium Nauczycielskie.
|
|
280 Lat temu (1738 r.) w Budrach położono kamień węgielny pod budowę kościoła ewangelickiego.
|
|
270 Lat temu Ludwig Reinhold von Werner opisał w cyklu „Wiadomości Historyczne” szczegółową historię Węgorzewa, jego pieczęci, historię kalskiej kolumny oraz dołączył do tego życiorys Jerzego Andrzeja Helwinga.
|
|
250 Lat temu (1768 r.) biskup Ignacy Krasicki wydał dekret zakazujący sprowadzania wódki krajów ościennych na Warmię.
|
|
220 Lat temu (1798 r.) zmarł Michał Pogorzelski jedna z najciekawszych i kontrowersyjnych postaci z przeszłości Mazur; najpierw był rektorem szkoły w Kutach koło Węgorzewa, a potem proboszczem w parafii w Kalinowie. Pisał wiersze oraz teksty i melodie do pieśni ludowych. Cała jego spuścizna zaginęła. Przypisuje mu się autorstwo dwóch popularnych pieśni na Mazurach pt. „A ty moją musisz być..”, „Wyleciała rybka z bystrego jeziora…”. W XIX w. publikowano artykuły fałszując jego biografię, a w latach III Rzeszy wykreowano go – w celach propagandowych na wielkiego poetę niemieckiego, filozofa i oryginała.
|
|
220 Lat temu w Giżycku urodził się Eduard Gisevius, niemiecki nauczyciel gimnazjalny który stanął w obronie praw języka i kultury mniejszości w Prusach Wschodnich. Wychowywał się w rodzinie niemieckiego radcy prawnego, a w latach swojej młodości zapoznał się z życiem Litwinów, Polaków i Mazurów w Prusach Wschodnich.
|
|
205 Lat temu (19.08.1813 r.) ogłoszony został regulamin dla Seminarium Polskiego przy Wydziale Teologicznym Uniwersytetu w Królewcu. Seminarium kształciło na stanowiska kaznodziejskie i szkolne w okręgu Prus. W regulaminie postulowano w by w szkołach miejskich w Węgorzewie, Nidzicy, Kętrzynie i Ełku przewidziano czas na naukę języka polskiego.
|
|
200 Lat temu (1818 r.) Węgorzewo zostało uznane za miasto otwarte, a wszystkie trzy urzędy pobierające akcyzę zlikwidowano.
|
|
200 Lat temu Węgorzewo poniosło dotkliwe szkody spowodowane przez orkan, który szalał na obszarze Prus Wschodnich. Wiele budynków rozpadło się wówczas całkowicie, wiele zostało pozbawionych dachów. Około 70 % drzew w lesie miejskim zostało wyrwanych z korzeniami. Dotkliwe szkody poniosły i inne miasta, a nawet wówczas odnotowano w Morągu trzy wstrząsy ziemi, runęła wieża kościoła parafialnego.
|
|
165 Lat temu ukończono budowę linii kolejowej Berlin-Królewiec.
|
|
160 Lat temu (1858 r.) zbudowano pierwszą nowoczesną szosę (drogę bitą) w powiecie węgorzewskim, łączyła ona Węgorzewo z Barcianami (Nordenborkiem).
|
|
160 Lat temu (1858 r.) odchodziło z Węgorzewa sześć pocztowych wozów pasażerskich, przedsięwzięcie stało się nierentowne dopiero po uruchomieniu kolei w 1898 r.
|
|
160 Lat temu urodził się Michał Kajka najwybitniejszy mazurski poeta ludowy, chłop i murarz ze wsi Ogródek koło Ełku. Prawie całe swoje życie spędził w ojczystych stronach i tu zmarł jako 82 letni starzec. Pisywał wiersze, które bardzo często drukowano w kalendarzach i czasopismach polskich wydawanych na Mazurach.
|
|
155 Lat temu (1863 r.) w Kętrzynie urodził się Arno Holz (zm. 26.10.1929 r. w Berlinie), poeta niemiecki, dramaturg i teoretyk naturalizmu, jego dziełem życia był zbiór wierszy „Phantasus”. Rada Miejska Kętrzyna ustanowiła na terenie miasta Kętrzyn rok 2013 – Rokiem Arno Holza.
|
|
150 Lat temu (1868 r.) uruchomiono linię kolejową Kolei Południowej łącząc Królewiec z Ełkiem.
|
|
135 Lat temu urodził się w Warszawie Zygfryd Oskar, duchowny ewangelicko-augsburski. Był pastorem w Suwałkach. Opiekował się Mazurami mieszkającymi na Suwalszczyźnie. Przed II Wojną Światową był proboszczem w Wilnie. Więziony w obozie koncentracyjnym w Dachau. Zamarł w Dortmundzie.
|
|
120 Lat temu (9.2.1898 r.) na wiecu w Szczytnie zorganizowanym przez Mazurską Partię Ludową Eugeniusz Zenon Lewandowski przedstawił program społeczno-gospodarczy. W zebraniu udział wzięło ok.500 Mazurów.
|
|
120 Lat temu ( 1898 r.) Węgorzewo uzyskało połączenie kolejowe ze światem.
|
|
120 Lat temu uruchomiono zakład kaflarski w Węgorzewie (1898 r.) przy ul. Dworcowej, zatrudniano 50 robotników jednak w 1925 r. produkcja kafli przestała być dochodowa.
|
|
120 Lat temu (1898 r.) w Gorlicach w diecezji przemyskiej urodził się Ojciec Antoni Ząbek, jezuita który pracował w Wilnie w kościele obrządku -bizantyjsko-słowiańskiego w kierunku zjednoczenia chrześcijan przez około 20 lat. W 1942 r. został aresztowany przez Niemców i uwięziony w obozie dla duchownych w Szałtupi. Obóz opuścił w 1944 r. gdy Armia Czerwona wkroczyła na Litwę. Przez kilka lat ukrywał się w Zgromadzeniu Sióstr od Aniołów w Pryciunach, gdzie był spowiednikiem. W 1949 r. został aresztowany przez NKWD wraz z siostrami. Skazany na 25 lat łagrów jako więzień polityczny za szpiegostwo na rzecz Watykanu. Został wysłany do obozu pracy w Kazachstanie; pracował w kopalni miedzi. Po sześciu latach zwolniony na Litwę wrócić nie mógł, w 1957 r. został ponownie aresztowany, a przyczyną aresztowania i zesłania na Sybir było bezpodstawne zwolnienie. W 1959 r. został odwieziony do granicy polskiej i przekazany polskim władzom. W Polsce został zwolniony, gdyż jego przestępstwo nie podlegało polskiemu prawu. Po pobycie w sanatorium został skierowany do Świętej Lipki w diecezji warmińskiej. W Świętej Lipce pracował do śmierci. Powszechnie mawiano „Święta Lipka na Ząbku stoi”. Nigdy nie chciał rozmawiać o pobycie w łagrach Kazachstanu i Syberii. Zmarł 5 kwietnia 1989 r. po krótkiej chorobie w szpitalu kętrzyńskim. Pochowany na cmentarzu w Świętej Lipce.
|
|
110 Lat temu, 15 września 1908 r. po raz pierwszy odjechał pociąg z Kruklanek do Olecka 65 km.
|
|
105 Lat temu na miejscu torfowiska założono Park Jubileuszowy Cesarza Wilhelma koła Dworca Kolejowego w Węgorzewie.
|
|
105 Lat temu (16.19.1913 r.) urodził się Władysław Pilch, pastor ewangelicko-augsburski, kolekcjoner starodruków i zabytków kultury polskiej. Założył w Mikołajkach Muzeum Reformacji.
|
|
90 Lat temu w Berlinie wyszedł pierwszy nr pisma „Cech”, kierowany do Mazurów i wydawany w języku niemieckim (ukazywał się od maja 1928 do marca 1933 r.). Początkowo redagowany przez Kurta Obitza, następnie przez Johana Sawitzkiego.
|
|
90 Lat temu (1928 r.) wznowiono wydawanie polskiej gazety „Mazur” w olsztyńskiej drukarni Pieniężnych.
|
|
85 Lat temu (18.3.1933 r.) Kierownictwo Związku Mazurów w Berlinie zawiesiło drukowanie „Cechu” zakładając, że jest to tylko sytuacja przejściowa. Jednak po umocnieniu się hitlerowców wznowienie pisma stało się niemożliwe.
|
|
80 Lat temu (16.07.1938 r.) w powiecie węgorzewskim hitlerowcy przemianowali nazwy 23 miejscowości o brzmieniu polskim na niemieckie. Pragnęli oni w ten sposób wymazać wszelkie ślady polskości tego regionu. Akcją germanizacyjną kierował Gauleiter Prus Wschodnich Erich Koch, a władze nazistowskie przemianowały z polsko- na niemiecko brzmiące ponad tysiąc nazw miejscowości, rzek, jezior.
|
|
70 Lat temu (19.09.1948 r.) zmarł Gustaw Leyding (senior) wybitny działacz ruchu ludowego na Mazurach. Był z zawodu murarzem posiadał gospodarstwo rolne, był współzałożycielem Mazurskiej Partii Ludowej oraz Banku Ludowego w Szczytnie. W okresie plebiscytu działał w Mazurskim Związku Ludowym. A po przegranym plebiscycie był pierwszym prezydentem szczecińskiej Samopomocy Mazurskiej. Więziony był w obozie koncentracyjnym Hohenbruch, skąd wrócił jako inwalida. Zmarł w Labuszewie koło Szczytna.
|
|
70 Lat temu (4.03.1948 r.) utworzony został tymczasowy Zarząd Wojewódzki PSL w Olsztynie. Funkcję prezesa pełnił Andrzej Witos, jego zastępcami byli Bolesław Stolarczyk oraz Józef Stachowicz, sekretarzem –Stefan Gutowski i skarbnikiem Antoni Włodarski.
|
|
70 Lat temu (15.11.1948 r.) pracę rozpoczęło Wojewódzkie Archiwum Państwowe w Olsztynie.
|
|
65 Lat temu zmarł (16.09.1953 r.) Eryk Mendelson, sławny architekt, urodzony w Olsztynie, czołowy reprezentant konstruktywizmu, jeden z najświetniejszych architektów pierwszej połowy XX w. Budynki jego autorstwa są w Berlinie, Gliwicach, Leningradzie, Tylży, Królewcu. Po dojściu Hitlera do władzy Mendelson opuścił Niemcy na zawsze, projektował dalej znakomite budowle w Londynie, Jerozolimie. W 1941 r. znalazł się w Stanach Zjednoczonych gdzie m.in. zaprojektował uznawany za jeden z najpiękniejszych gmachów w USA – wielki szpital w San Francisco.
|
|
65 Lat temu (1953 r.) związki przesiedleńcze miast, ziem i powiatów zaczęły się łączyć w związki byłych landów byłych ziem wschodnich oraz zaczęły współpracować z istniejącymi wówczas w zachodnich Niemczech związkami ziemskimi kontynuującymi swoje tradycje regionalne – Bawarii, Hesji, Westfalii. Wtedy też narodziła się inicjatywa uczynienia z miast niemieckich ośrodków gromadzenia pamiątek po dawnych siedzibach na wschodzie oraz miejsc spotkań mieszkańców tych siedzib. Rotenburg nad rzeką Wumme koło Bremy postanowił w 1954 r. zostać spadkobiercą o kontynuatorem tradycji Angerburga obecnie Węgorzewo. Wybór był nie przypadkowy, Helmut Janssen, ówczesny dyrektor powiatu Rotenburg, przebywał w Angerburgu w 1944 r. jako żołnierz i tam przeżył swoją pierwszą miłość. W Rotenburgu są pamiątki, zdjęcia i mapy związane z naszym miastem, a wszyscy byli mieszkańcy miasta i powiatu Angerburg mają tam swoje miejsce spotkań z okazji różnych rocznic.
|
|
40 Lat temu zakończono budowę nowego szpitala w Węgorzewie.
|
|
35 Lat temu (w maju 1983 r.) na jedną zarejestrowaną osobę poszukującą pracy przypadało siedem wolnych miejsc…
|
|
35 Lat temu przyznano pokojową nagrodę Nobla Lechowi Wałęsie.
|
|
35 Lat temu 22 czerwca 1983 r. zniesiono stan wojenny.
|
|
35 Lat temu w czerwcu lokalna prasa donosiła o niespotykanej dotąd pladze stonki ziemniaczanej na Mazurach i Suwalszczyźnie.
|
|
35 Lat temu w połowie sierpnia z ogłoszonej na zakończenie stanu wojennego amnestii skorzystał i ujawnił się m.in. były przewodniczący Zarządu Regionu „Pojezierze” NSZZ „Solidarność”, Lech Biegalski.
|
|
35 Lat temu 30 września w ogłoszonym przez „Krajobrazy” plebiscycie na matkę chrzestną statku „Ziemia Suwalska” zwyciężyła Barbara Grąziewicz - Chludzińska z Węgorzewa.
|
|
30 Lat temu 6 maja 1988 r. w Warszawie Order Sztandaru Pracy II klasy otrzymał Piotr Mażul z Węgorzewa twórca sukcesów miasta w konkursie „Mistrz gospodarności”.
|
|
30 Lat temu 30 września 1988 r. jedyna reprezentantka województwa suwalskiego na olimpiadzie w Seulu, była kajakarka Bożena Książek z Węgorzewa, dotarła do finału w dwójkach na 500 m i zajęła 9 lokatę.
|
|
25 Lat temu 1993 r. w grudniu w ogólnopolskim konkursie ogłoszonym przez Akademię Małych Ojczyzn i Fundację Kultury główną nagrodę zdobył projekt pt. „Węgorzewo – nasz dom” autorstwa Barbary Grąziewicz - Chludzińskiej.
|
|
25 Lata temu 1993 r. w Olsztynie otwarto siedzibę Centrum Polsko-Francuskiego Côtes d’Amor-Warmia i Mazury.
|
|
10 Lat temu w 2008 r. na apel o. Józefa Jońca SChP, zakonnika pijarskiego i prezesa Stowarzyszenia Parafiada rozpoczęto realizację społecznego programu „Katyń… ocalić od zapomnienia” pod Honorowym Patronatem Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego.
|
|
10 Lat temu 28 kwietnia 2009 r. w ramach programu w Węgorzewie posadzono cztery Dęby Pamięci: w Szkole Podstawowej nr 1 im. Mikołaja Kopernika dąb im. kapitana Witolda Raubo (ur. 11.09.1907 r. w Rewel) zamordowanego przez NKWD w Charkowie w 1940 r. ;w Szkole Podstawowej nr 2 im. Janusza Korczaka dąb im. chorążego Waleriana Franciszka Jezierskiego (ur. 20.04.1902 r. w Pińczowie) zamordowanego przez NKWD w 1940 r. (lista ukraińska);w Gimnazjum im. Jerzego Andrzeja Helwinga dąb im. porucznika Józefa Żołnierowicza (ur.14.03.1908 r. w Bobarykach) zamordowanego przez NKWD w Katyniu w 1940 r.; w Liceum Ogólnokształcącym im. gen. Mariusza Zaruskiego, dąb im. majora Alfonsa Michnowicza (ur. 23.09.1893 r. w Niemenczynie) zamordowanego przez NKWD w Charkowie w 1940 r.
|
